گُھگھی(فاختہ) دو قسم نیں پکھیروآں آکھنن ہِک بالکل کلبوترے نے جُسے نے برابر ہونی تے اس نے گلے اتے کالے رنگے نی گانی ہونی ۔اِس ناں رنگ سلیٹی ہونا اِساں اَسی گیلڑا آکھنے آں تے ای جس ویلے اُبرنی تے اِنج سمجھ آنی جنج آکھنی پئی ہووے
"گُھگُھو گُھو مُوسیٰ کُھو”
اَساں وڈ وڈیرے آکھنے ایہے ۔ جے حضرت مُوسیٰ علیہ السلام آں مارنے واسے فرعون نے فوجی آں جس ویلے حضرت موسیٰ علیہ السلام نا پِچھا کیتا تے آپؑ کیں کُھوئے اچ چَھپ گئے ان۔ فوجی جس ٹیم کُھوئے کولوں گُزرن تے اس گیلڑے فرعون نے فوجیاں اگے شکایت کیتی۔ جے موسیٰ ؑ کُھوئے وِچ چھپے پئے نیں ۔ بزرگ آکھنن جے اِس واسے اِس ناں شکار کرنا ثواب اے۔ تے دُوئی ٹُٹُنڑ ہونی جہڑی جُسے نے اعتبار نال گیلڑے توں نکی ہونی جس نا رنگ ہلکا کلیجی تے چِٹا چِٹا جیا ہونا ۔تے گلمے اُتے نکے نکے ڈب بی ہونِس تے نال ہی منجاں اتے گانی ہونیس۔ اِی اُبرے تے اِنج پتہ لگنا جنج آکھنی پئی ہووے:۔
"بچہ کُوڑ کُوڑ کُوڑ”، "بچہ کُوڑ کُوڑ کُوڑ”
یعنی گیلڑے نی فرعون نے فوجیاں اگے شکایت توں بعد اِس حضرت موسیٰ علیہ السلام آں بَچاونڑیں واسے آکھا جے گیلڑا کُوڑ پیا مَرینا ۔حضرت موسیٰ علیہ السلام کھوئے اِچ کوئی نیں اُن۔ فرعون نیَاں فوجی آں ٹُٹڑاں نی گَل من گِھدی تے واپس مُڑ گئے ان۔اِس واسے اس حلال پکھیرو یعنی ٹُٹنڑ آں مارنا نیں چئی نا۔ کوشش کرو جے اِساں نہ ای مارو۔ بہرحال دوہاں ناں گوشت بہوں ذائقہ دار ہونا۔
اَجو نال مینڈی سنگت ایہی۔ میں نانکے وَنج کے اَجو آں ڈھوڈینا اَیہاں۔ اَجو مال ڈنگر گھروں کَڈ ھ کے کھیتراں اچ گِھن وینا ایہا۔ کوشانگڑے نپڑیں اجو نے کَھبے ہَتھے نی کھیڈ ایہی۔ لیکن گُھگِھی نَپڑِیں وی اُس واسے ایڈا اوکھا کم نئیں ایہا حلاں کہ ای کم بہوں جان جوکھیاں نال کرنا پوناں ایہا۔
1977 نے ڈاڈے سیئے اِچ کوہِیڑ پئی پئی ایہی میں فدری فدری اَجو نے گھر پونچ گیاں اَجو واڑی چوں بِھڈ بکریاں کڈھڑیں توں پہلے کھوتی اتے جَندری رکھی نال ای اُتے چار پلاسٹک نے کین رکھیس۔ اِنہاں نے ڈَھکڑیں ٹَیٹ کِیتیس۔ تے واڑی ناں بُوآ کھول دتاس ۔مال ڈَنگرے وی شُکُر کیتا تے اَساں وی ۔کیوں جے باہر کھیتراں اچ پیمتی بیر ،موم پھلی تے پِیلکاں کھا کے بڑی چس آنی ایہی۔ کوہِیڑاں نال اَساں دوہاں نے سِرے اُتے پلوں آونڑ شفاف قطرے نظر آوُنڑ لگ پئین۔ اَسی وَت وی مالے نے پِچھے پِچھے ٹُرنے وینے ایہاں۔ تھٹی سیداں نی اُبھلنی بنھ کراس کر کے چڑھائی آئی تے نال ای گرائیں نے جاکتاں ناں پریمری سکول آیا ۔سکول نے شمال دئیں اجو ہوراں نیاں پٹیاں ایہاں ۔پٹیاں نال آلیاں زمیناں اچ مال ڈَنگُر چھوڑاِس تے میں سکول نال ای پڑاں اتے اَجھ ریہاں۔ اَجو پٹیاں اچ چکر لایا تے پوری جھول موم پھلی نیں بھر آندیس۔ میں آکھا یرا کچَی کِنج کَھساں اگو آکھنا نئیں یرا فکر نہ کر بُھن گِھساں ۔ میں چُپ کر گیاں۔ اَجو موم پھلی ہک نِکے جئے سروٹے اِچ کِھنڈا کے سٹی تے بوہجے اچ ہتھ پا کے تیلیاں آلی ڈبی کڈ کے سروٹے آں اگ لا دِتِیس۔ سخت سردی اچ اسی دوہیں ہتھ سیکنڑ لگ پئے تے سروٹ تھوڑی جئی ڈِھلاں اچِ سَڑ بُھج گیا۔ اجو کول ہک وہولا ایہا جساں سڑے ویہے سروٹے اچ مار کے موم پھلی کڈھی تے اساں دوہاں رل کے گرم گرم موم پھلی کھادی۔
مینڈی ترونجا سال عمر ہو گئی تے اِس وچ موم پھلی بَہوُں کھادی جہڑی چَس اَجُو نی سَروٹے اِچ بُھجی ویہی موم پھلی نی ایہی او اَج تائیں ہور کدرائیں وی نیں آئی۔
نال اِی اَجو کُڑکی کڈی تے اُساں پورا کھولاس۔ نِکے کَڑے نی رَبڑاں کھول کے وڈا کڑا لکڑی نی ڈنڈی نال پھرا کے ٹیٹ کیتاس۔ میں پُچھاس بئی ای کہ پیا کریناں ۔اگو آکھنا پہلی کُڑَکی کوشانگڑے نپڑیں واسے ڈِھلی ایہی کیوں جے اُنہاں نی جان سخت کُڑکی نئیں ساہنی تے گیلڑے نپڑیں واسے ذرا ٹیٹ کڑکی چائی نی جِہڑی میں ٹَیٹ کیتی کیوں جے ڈِھلی کُڑکی چوں گیلڑے نکل وینن۔ وڈا کڑا ٹیٹ کرنے توں بعد نکا کڑا بداس۔تے وت ماہر کڑکی باز شکاری آوُنڑ آپڑیں ہتھے آں کُڑکی اچ دتاس میں آکھا ای کیہ پیا کرینا۔ اگو آکھنا کُڑکی چیک کیتی جے زیادہ ٹیٹ کڑکی نال گیلڑے مر وینن۔ اَجو بوہجے اِچ وت ہتھ پایا تے دھاگے نی ریل کڈیس۔ سوئی نال ہک چنگے موٹے موم پھلی نے دانڑیں اچ موری کیتیس۔ تے دھاگا پا کے گڈھ مار کے دانہ کلے تے چاڑاس۔ نال ای آکھنا جے آ پٹی اچ لینے آں۔ پٹی نیں ہک سِرے اُتے جاکے دوہاں ہَتھاں نال کڑکی توں تھوڑا جیا وڈا کھڈا ماراس تے کُڑکی لا دِتیس۔ کُڑکی توں سَجے پلے دو تَرے ڈِھیماں نیں بُتی لا دتیس۔ میں آکھا ای کیوں لائی آ۔ اگو آکھنا اِس نے دو فیدےن۔ میں آکھا اُو کہڑے اِن کُجھ مانہہ وی دس۔ اَگوں ہس کے آکھنا ہک فیدہ ای وے جے مانہہ اندازہ ہوسی جے کہڑی جائی اُتے کڑکی لائی جس نے آسے پاسے گُھگیاں گیلڑے آسن تے میں اُنہاں رول کے کُڑکی اُتے کَھڑیساں ۔ نالے اِس نال دوروں پتہ لگنا جے کُڑکی کَتھے لگی پئی اے۔ دُوآ فیدہ ای وے جے میں جس ویلے دوئیاں پٹیاں چوں گیلڑے گُھگھیاں شِیک کے اَنڑیساں تے اُڈ کے کوئی ناں کوئی گیکڑا بُتی اُتے آ کے اَجسی۔ تے موٹا موم پھلی ناں دانڑاں تک کے چوہنگ مریسی تے پھس ویسی۔
کڑکی لا کے اسی دویاں پٹیاں اچ گئے تے گیلڑے اڈاونڑ لگ پئے۔ جہڑے اُڈ کے کُجھ دور تے کُجھ گیلڑے پٹی نے درمیاں وچ ونج کے لتھن۔ اجو مانہہ ہِک پاسے اَجڑیں ناں آکھا تے آپ ہَتھ آپڑیں کنڈی پچھے بنھ کے گُھگیاں دئیں ہلے ہلے چلن لگ پیا۔ نال ای آکھنڑ لگ پیا
” ہوں گُھگِھی ہوں”۔”ہُوں گُھگِھی ہُوں” مانہہ بڑی حیرانگی ہوئی جے ساریاں گُھگھیاں کُڑکی دئیں ٹُرن لگ پئی آں تے” ہوں گُھگھی ہوں” نی آواز تے اگے اگے لگ پیاں۔ اگر گُھگی سجے وینی ایہی تے اَجو کھبے تھی وینا ایہا اگر گُھگھی کبھے وینی ایہی تے اَجو سجے تھی وینا ایہا۔ ہنج کرینیاں کریناں گُھگھیاں کڑکی کول پوہنچ گیاں تے ہک گُھگھی کڑکی نے دانڑیں اتے چوہنگ ماری تے کڑکی چھلڑ گئی تے گُھگِھی پَھس گئی۔ دُویاں ڈرے نال اُڈ گیان۔ اَسی دوہیں کُڑکی دئیں نسے تے ونج کے کُڑکی چوں گُھگِھی کڈی۔ اَساں تک کے گُھگِھی نکلنے نی بہوں جودھی کیتی لیکن کمیاب نئیں ہوئی۔ اَجو چاقو کڈ کے گُھگِھی کُٹھی تے نال ای پَھڑکنی پَھڑکنی آپڑیں جھولے اِچ سٹی تے اگلے شکار واسے ہِک ہور پٹی اچ کُڑکی لائی تے گھگھیاں رولن لگ پیا تے وت” ہوں گُھگھی ہوں "ہُوں گُھگِھی ہُوں” آکھن لگ پیا۔
سیّد حبدار قائم
آف غریب وال
میرا تعلق پنڈیگھیب کے ایک نواحی گاوں غریبوال سے ہے میں نے اپنا ادبی سفر 1985 سے شروع کیا تھا جو عسکری فرائض کی وجہ سے 1989 میں رک گیا جو 2015 میں دوبارہ شروع کیا ہے جس میں نعت نظم سلام اور غزل لکھ رہا ہوں نثر میں میری دو اردو کتابیں جبکہ ایک پنجابی کتاب اشاعت آشنا ہو چکی ہے
تمام تحریریں لکھاریوں کی ذاتی آراء ہیں۔ ادارے کا ان سے متفق ہونا ضروری نہیں۔
