"سجدہ ” (سرائیکی شاعری)

تحریر : ڈاکٹر اللّٰہ نواز شہانوی ، بھکر

مئی 2017ء وچ چھپن آلی ایہ کتاب اردو سخن ڈاٹ کام پاکستان آرٹ لینڈ چوک اعظم ضلع لیہ توں چھپی ہے ۔ ایندی کمپوزنگ کاشف اقبال زاہد کیتی اے ۔ سرورق کوں ٹھہاون دا سہرا ناصر ملک دے سر ہے تے ایندی طباعت ، شیرربانی پریس ملتان توں تھئی اے ۔
سرورق یعنی مکھ پناں مدھم نقوش تے ہلکے رنگاں وچ خانہء خدا ، مسجد نبوی ، روضہ رسول ﷺ ، مزارات کربلائے معلیٰ تے انھاں دے پس منظر نال مزین ہے ۔
پچھلے صفحے تے صاحب کتاب دی تصویر اتے چھاپن آلے ادارے دی تشہیر ہے ۔ رسما الخط اردو ہے تہوں ہک سرائیکی کتاب ہوون پاروں ایندے زائد حروف تہجی تے اعراب دی کمی محسوس تھیندی اے لیکن مزے دی گالھ ایہ ہے جو وادھوں ہجواں سرائیکی حرفِ تہجی "ن”باقاعدہ ہر مقام تے "ط”دے اضافے نال لکھیا ہو یا ہے ۔ ایں کتاب دا انتساب مقبول ذکی مقبول ہوراں اپنے ڈاڈھے سئیں غلام حسن ہوراں دے ناں کیتے لیکن کہیں بانہہ بیلی دا ذکر یا شکریہ ادا نئیں کیتا گیا ۔ کتاب کوں اٹھ حصاں وچ تقسیم کیتا گئے ۔ 1 ۔ حمدیہ کلام 2 ۔ نعتیہ کلام 3 ۔ میلاد مبارک 4 ۔ سلام یا حسین علیہ السلام 5 ۔ منقبت 6 ۔ مسدس 7۔ ڈوہرے 8 ۔ قطعے تے دعا ۔
پہلی نظم ” نصیب جاگے ” دے عنوان نال ہے ۔ ایہ آزاد نظم معریٰ ہے ۔ چنگاں ابتدائیہ ہے ۔ ڈوجھے نمبر تے مسدس دی ہئیت وچ ترائے بند ہن جہڑے حمدیہ ہن ۔ ایہو جھیاں چار نظماں بیاں ہن ایہ پنجے نظماں اللّٰہ تعالیٰ دی حمد و ثناء ، بزرگی ، حکمت تے قدرت بارے چنگے سخن پارے ہن ۔
اگلیاں ڈاہ ( 10 ) نظماں نعتیہ شاعری دے خوبصورت نمونے ہن ۔ ہک نعت غیر منقوط ہے ۔ میلاد مبارک دے عنوان نال ڈو نظماں نبی پاک ﷺ دی ولادت باسعادت بارے ہن ہک نظم حضرت امام علی علیہ السلام ہک ، حضرت امام حسن علیہ السلام ، ہک شہزادہ علی اکبر علیہ السلام تے ہک نظم شہزادہ علی اصغر علیہ السلام ، امام جعفر صادق علیہ السلام دی ولادت تے شان وچ ہے ۔ ایں توں بعد سلام یا حسین علیہ السلام دے باب اچ نوں ( 9 ) نظماں سلامیہ ہن جنھاں دے وچ ڈو بغیر نقطاں دے ہن ہک نظم سلام زہرا سلام اللّٰہ علیہا ڈو سلام زینب سلام اللّٰہ عیہا تے ڈھیر ساریاں نظماں حضرت امام علی علیہ السلام ، سلام یا علی اصغر علیہ السلام ۔ مقام خم غدیر ۔ حضرت امام حسین علیہ السلام ۔ عباس کربلا وچ ۔ حضرت ابو طالب علیہ السلام ۔ شان عمران ۔ معجزات حضرت امام حسین علیہ السلام ۔ مودت مولا علی علیہ السلام ۔ حضرت امام سجاد علیہ السلام ۔ ولایت مآب شان حضرت امام حسین علیہ السلام ۔ دے عنوانات نال نظماں ہن ۔ مسدس نظماں دے باب اچ قرآن ڈسائے ۔ عظمت زہرا سلام اللّٰہ علیہا ۔ معراجِ رسول ﷺ ۔ پاک رسول ﷺ ۔ شان مولا علی علیہ السلام ۔ شان حسین علیہ السلام ۔ شان امام حسن علیہ السلام ۔ علم عباس علیہ السلام دا ۔ شان محمد ﷺ تے شان علی رضا علیہ السلام ۔ صرف چھیں مصرعاں دا ہک ہک بند ہے ۔ آخر تے ڈوہرے ہن تے دعا تے ایندا اختتام ہے ۔ ایہ ساری شاعری مقبول ذکی مقبول سئیں دے قلم دا مقام ڈسیندی اے ۔ مذہبی کلام لکھن بہوں مشکل ہوندے ایندے واسطے متعلقہ وسیع علم دی ضرورت ہوندی اے وت مذہبی کلام تے تبصرہ اتھوں وی زیادہ مشکل ہوندے ۔ تنقید دی تاں گنجائش وی کوئنی ہوندی ۔ ذکی صاحب ہوراں اپنے عقائد کوں اپنی شاعری وچ حتی الامکان معتبر بناون دی کوشش کیتی اے ۔ غیر منقوط کلام اردو مطابق درست ہے سرائیکی حروفِ تہجی دے مطابق نئیں ۔
مقبول ذکی کوں آپنی دھرتی نال پیار اے ایں مٹی دا مقروض اے، تے اے محبت دا قرض اے بہوں خوب صورت لفظیں دی صورت شعر دے رنگ اچ بہوں پیارے انداز اچ نبھینداۓ۔ایں دے قلم تے خانوادہ ء رسول ﷺ دی خاص نگاہ ہے تائیوں تاں ایں کو سجدہ تے منتہاۓ فکر جیہاں تخلیقات دا اذن تے امر ملداے۔ذکی بہوں خوش نصیب اے جیں کوں قدرت اے توفیق ڈتی اے۔ایں دے مقدراں نال رشک کرنا چائیدے۔ کجھ جھلکیاں ملاحظہ فرماؤ

نظارہ ہر نظر کوں ذات تیڈی دا نظر دا ہے
تہوں سورج وی وی مدحت آپ دی کرکے ابھر دا ہے

ایں شعر اچ موضوع وحدانیت توں علاوہ ۔ نظر ، نظردا تے نظارہ دے ضائع بدائع شعر دی خوبصورتی دا باعث ہن ۔ ہک بیا شعر ڈیکھو ۔

تتلی بھنورے خمرے جگنو ذکر کرن تئیں مالک دا
میں مقبول دی قسمت کوں وی پھلاں نال سجایا ہے

نعت رسول ﷺ دا ہک خوبصورت شعر ملاحظہ فرماؤ

دنیا تے کملی والا صلے علیٰ ہے عادل
جیندے جواب اعلیٰ جیندے سوال اعلیٰ

ہک بیا شعر
انصار مہاجر کوں اسلام ڈسا چھوڑا
اسلام دا بانی ہے دلدار مدینے دا

حضرت علی علیہ السلام دی پیدائش مبارک دے حوالے ملاحظہ فرماؤ

شجرہ طیب تے رحمت ہے وسدی کھڑی
شاخ نوری بہشتاں توں افضل جو ہے
پڑھ کے صلواۃ آکھن شجر دے ثمر
مرحبا یا علیؑ یا علیؑ حق علیؑ

واقعات کربلا ڈوہڑاں دی شکل اچ وی بیان کیتے گئے ہن ۔ نماز دی فضیلت دا ہک ڈوہڑہ ۔

نماز عبادت فرض جو ہے شبیرؑ نہ فرض بھلایا
جنگ روک ڈتی وچ کربل دے جڈاں وقت نماز دا آیا
نماز معراج ہے مومن دی تتی ریت کوں ڈیکھ ڈسایا
مقبول نماز دے سجدے وچ سر پاک حسین ؑ کٹایا

ہک سو بہتر (172) صفحاں دی کتاب "سجدہ” چھپائی ۔ کتابت کاغز تے سجاوت دے لحاظ نال عمدہ ہے ایندی قیمت 350 روپے وی معقول ہے ۔

ڈاکٹر اللّٰہ نواز شہانوی

بھکر،پنجاب،پاکستان

سونیا بخاری